Năm ngoái, tôi lần đầu tiên sử dụng Copilot, cảm thấy hơi choáng, tự động hoàn thành vài dòng mã, viết một kịch bản công cụ thật tuyệt vời, tôi nghĩ: "Sau này mọi người đều giống nhau, AI lên, ai cũng là kỹ sư hết thôi?" Bây giờ nhìn lại, suy nghĩ đó có phần ngây thơ. Thực tế là: AI không những không xóa nhòa khoảng cách, mà còn làm cho khoảng cách giữa các lập trình viên trở thành một vực thẳm. Trước đây, lập trình viên hàng đầu và lập trình viên bình thường cách nhau 10 lần, giờ đây có thể là 100 lần, 1000 lần. Tại sao? Bởi vì AI đã phơi bày những điểm yếu của lập trình viên bình thường. Trước đây, bạn dựa vào việc viết vòng lặp for, CRUD, kết nối một giao diện để kiếm sống, AI chỉ cần vài giây để hoàn thành. Giá trị của bạn bị xóa nhòa ngay lập tức. Nhưng những lập trình viên thường giỏi trong việc phân tích hệ thống, xây dựng kiến trúc, AI thực sự là một công cụ được thiết kế riêng cho họ. Đặc biệt là dưới sự hỗ trợ của Cursor hay thậm chí Claude Code, đưa ra ý tưởng rõ ràng hơn, AI viết hàm, tái cấu trúc mô-đun trong tích tắc, phối hợp như những người bạn đồng hành nhiều năm. Điều quan trọng là: bạn viết lệnh càng chính xác, phản hồi càng mạnh; nếu bạn không rõ ràng, AI cũng chỉ có thể đi vòng quanh với bạn. Trước đây, viết mã là "nghĩ 1 viết 9", giờ đây trở thành "nghĩ 9 viết 1". Những ai không nghĩ ra được, vẫn sẽ bị kẹt; những ai nghĩ rõ ràng, hiệu suất sẽ bùng nổ. Hơn nữa, đây không chỉ đơn giản là vấn đề học hay không học prompt, mà là có khả năng mô hình hóa hệ thống "tôi biết phần này nên làm bằng phương pháp gì" hay không. Rốt cuộc là viết mã, hay thiết kế hệ thống, sẽ được phóng đại vô hạn trước AI. Trong thời đại công cụ ngày càng thông minh, khoảng cách thực sự chỉ chuyển sang một nơi: trong đầu một người chứa bao nhiêu "phán đoán không thể thay thế". AI đã làm thay bạn "cách làm", nhưng phần "làm gì + tại sao làm như vậy" chỉ sẽ trở nên đắt giá hơn.